Verzaakt u de duivel? Ik verzaak de duivel.
En alle duivelse toverij? Ik verzaak alle duivelse toverij.
En al duivels werk? Ik verzaak al duivels werk en woorden. 
Donar en Wodan en Saxnot en alle demonen die hun metgezellen zijn. 

Meer dan vijfentwintigduizend jaar geleden was de mens afhankelijk van de jacht om te overleven. De meeste dieren waar men op jaagde, waren gehoornd. Zo werd de God van de jacht ook afgebeeld als een gehoornd wezen.

Een magisch religieus ritueel werd geboren toen een holbewoners een huid om om zijn schouders gooide en een masker met een gewei opzette en zo de rol van de God van de jacht speelde. Hiervan bestaan nog grotschilderingen. Het was in die tijd dat de magie vermengd raakte met de eerste nog wat onzekere stappen van een (natuur) oude religie. Met de ontwikkeling van de mens ontwikkelde de religie zich ook op een natuurlijke wijze, in Europa. Zo kreeg ook de God van de jacht een andere naam per land, in het zuiden van Engeland is zijn nam Cermunnos, betekend letterlijk de Gehoorne. In het Noorden Cerne, een verkorte vorm. Weet in een ander gebied Herne. Pan is ook een benaming vanuit het Grieks, de Gehoornde God van het woud. Een god wat afgebeeld is met een gehoornd hoofd en omgeven door bladeren, duid aan als de groene man, green man.

Met de komst van het christendom en die in kracht toenam, werden deze Goden van de oude religie in de nieuwe religie de duivels van het nieuwe geloof genoemd. En zo werden en nu nog, heidenen duivelaanbieders genoemd! Wat eens zo vredevol en goed was werd door het nieuwe geloof als kwaad afgeschilderd! En zo kwam de duivel in het leven van de mens wat angst bracht onder de mensheid!

 

Bron boek: Hekserij zonder geheimen van Raymond Buckland

Deze formule, die we kennen uit een 9e eeuws handschrift werd in de middeleeuwen gebruikt bij het afzweren van het oude geloof en de aanname van het Christendom. Toch blijven er gedurende de middeleeuwen steeds berichten verschijnen dat priesters er voor dienen te zorgen dat de bevolking zich niet opnieuw overgeeft aan het heidendom.

Dat had ten dele te maken met het feit dat de geloofsovergang vaak eerder een politieke dan een religieuze achtergrond had. De eerste missionarissen maakten gretig gebruik van de mogelijkheden, hen door de paus geschonken om bepaalde elementen van het heidendom over te nemen. Voor hun prediking vertrokken ze liefst naar een van ouds bekende heilige plek omdat het volk gewend was hier bijeen te komen. Juist op die plek om proefondervindelijk aan te kunnen tonen dat de christelijke God machtiger was dan de Germaanse goden. Het volk kon immers niets tegen de nieuwe prediking verrichten.

In het volksgeloof werden veel elementen en plaatsen overgenomen die nog uit de heidense traditie stamden. Dat wil niet zeggen dat de bevolking nog daadwerkelijk in de oude heidense Goden geloofde, maar de grens tussen christendom en oude traditie was wel vaak erg smal. De Germanen en Kelten, die in de lage landen woonden, aanbaden verschillende aspecten van de natuur. Daarbij was vooral de vruchtbaarheid en de genezende kracht van de natuur van belang. Ook werden lokale goden en godinnen vereerd, die over het heil van de gemeenschap waakten. Wellicht waren dit voor een deel vergoddelijkte voorouders, waarvan men de verering uit eerdere perioden (bronstijd) nog voortzette. 

Pas met de komst van de Romeinen krijgen goden een meer menselijke gestalte, die ook als zodanig wordt afgebeeld. De Romeinen stelden de plaatselijke goden waar dat kon gelijk met hun eigen goden.

Voor deze goden werden stenen tempels gebouwd. Zulke tempels zijn onder meer opgegraven in Nijmegen, Cuijck (te zien op het ARCHEON) en te Empel bij

's-Hertogenbosch. Na de terugtocht van de Romeinen in de vierde eeuw blijft het enkele eeuwen duister. Wanneer we weer over schriftelijke bronnen beschikken, in de loop van de 8e en 9e eeuw is de kerstening in volle gang. christelijke missionarissen verwoesten heilige bomen, stenen en drinken uit/dopen in heilige bronnen. Blijkbaar was de verering van deze natuurlijke elementen gewoon door gegaan. 

Klik hier voor uitgebreid PDF bestand

Beluister de podcast van Judih Schuyf, Heidense Heiligdommen: Zichtbare sporen van een verloren verleden. van 12 oktober 2019.

Bron © Judith Schuyf.